Mijn Reis tussen Twee Opvoedwerelden
Toen ik klein was (en dat ben ik eigenlijk nog steeds), woonde ik met mijn gezin in de Gobi-woestijn - ja, die plek waar opeens iedereen een mening over heeft. Maar laten we daar maar niet over beginnen... Mijn pubertijd bracht ik door in een klein vissersdorpje bij Shanghai (slechts een miljoen inwoners), daarna studeerde ik in Shanghai en belandde ik uiteindelijk in Duitsland. Resultaat: 26 jaar China, 26 jaar Europa. Officieel een culturele tweeling. Of cultureel gespleten - afhankelijk van de dag en mijn humeur.
Mijn man? Half Duits, half Nederlands, maar 100% Hollandse levensstijl. We zijn elkaars tegenpolen: uiterlijk, karakter, opvoeding, smaak - noem maar op. Wat we wel gemeen hebben? We kunnen niet zonder elkaar. Oh, en de kinderen natuurlijk, die ons dagelijks herinneren aan dit wonderlijke feit.
Aanleg versus opvoeding? Ons gezin is één groot levend experiment. Hij zegt: "Laat ze het zelf ontdekken!" Ik: "Prima, maar bij vrieskou trekken ze wél een jas aan!" Al snel ontdekten we dat we heel verschillende definities van "vrieskou" hebben. En dit was niet ons enige verschil. Kortom: we willen allebei het beste voor onze kinderen, maar hoe we dat bereiken... daar denken we heel anders over.
Toen ik 50 werd en merkte dat het niet soepel liep met de kinderen, besloot ik terug naar school te gaan. Van IT naar Novilo voor talentbegeleiding. Want ik begreep veel dingen niet, vooral de opvoeding van hoogbegaafde kinderen. Wij voedden ze toch met liefde en ruimte op? Hoe kon het dan niet goed gaan?
Die opleiding tot Talentbegeleider bleek onverwacht therapeutisch. Dit was vooraf niet de bedoeling, maar door meer inzicht te krijgen, begreep ik eindelijk: echte verandering begint niet bij het kind, maar bij de ouder. Het zat er altijd al, maar ik zag het niet. Zo gaat dat wanneer je vastzit in je eigen denkpatronen.
Tijdens mijn studie en nu in mijn praktijk zie ik Chinese gezinnen in Nederland met (hoog)begaafde kinderen. Er zijn patronen die bij de cultuur horen, en patronen die bij hoogbegaafdheid horen, en sommige patronen... tja, zoals we weten is elk gezin en elk kind uniek.
Het nieuwe gezicht van Chinese Nederlanders
Als Nederlanders aan "Chinese mensen" denken, zien ze waarschijnlijk nog steeds het beeld van hardwerkende horeca-ondernemers. En ja, dat was 30-40 jaar geleden inderdaad het typische beeld. Maar de Chinese gemeenschap hier is flink veranderd. Waar vroeger migranten vooral uit specifieke regio's kwamen, zien we nu hoogopgeleide expats en studenten die blijven. Volgens Pál Nyíri, hoogleraar aan de Vrije Universiteit, heeft dit het Chinese landschap in Nederland grondig veranderd.
De ouders die ik begeleid, meestal geboren in de jaren '80 en '90, zijn vaak enig kind. Ze groeiden op onder het waakzame oog van zes volwassenen - twee ouders plus vier grootouders. Ze waren dus zowel de meest beschermde als de meest eenzame generatie ooit. Als enig kind droegen ze de verwachtingen en hoop van beide families. Door de economische groei in China sinds de jaren '80, erfden ze later ook het volledige vermogen van zowel hun ouders als grootouders. Studeren in het buitenland was het ultieme statussymbool – deze mensen waren niet alleen slim, maar ook ontzettend hardwerkend.
Nu zijn ze zelf ouders. Hoe willen zij hun kinderen opvoeden, zeker als die kinderen hoogbegaafd zijn? Ze zien het als hun verantwoordelijkheid om hun kinderen te helpen hun volledige potentieel te ontwikkelen. Een hoge verwachting die niet altijd een zegen is voor de kinderen.
Cultuurclash in de opvoeding
School was voor hen een keiharde ratrace: één misstap en je lag eruit. Voorgoed. Deze generatie nam de strenge, controlerende opvoeding van hun ouders volledig over. Maar hun kinderen groeien op in het Nederland van nu - calvinistisch én individualistisch, met sociale media en een gezonde dosis puberale anarchie. Sommigen zijn hoogbegaafd, vaak zelfstandiger dan hun ouders, en spreken vloeiender Nederlands. En dan... bam! Conflict alom.
Hiërarchie vs. Gelijkwaardigheid
Neem het verhaal van die Chinese vader met een topfunctie bij een Nederlands bedrijf. Zijn zoon zit in VWO 6, haalt een paar onvoldoendes, maar lijkt zich nergens druk over te maken. Gamen, chillen, uitslapen - geen spoortje urgentie. Papa ziet zijn zoon al als toekomstige afwasser. Vroeger werkte een strenge blik nog. Maar nu de puber bredere schouders heeft dan hijzelf...
Chinese kinderen zijn vaak braaf en minder kritisch - ze zijn het simpelweg niet anders gewend. Wanneer hoogbegaafde kinderen dit patroon doorbreken, worden ouders enorm uitgedaagd. Zeker omdat zij zelf nooit de kans kregen om kritisch leren te denken. Dit creëert een enorme kloof, niet alleen voor de ouders maar ook voor hun omgeving. Familieleden zeggen vaak: "Luister gewoon naar je ouders!" Een mooie culturele waarde, maar lastig voor kinderen die hun gedachten niet altijd goed onder woorden kunnen brengen.
Taalbarrières en misverstanden
Sommige problemen zijn eenvoudig op te lossen, zoals bij die moeder van een 6-jarige schaakkampioen. Een vader appte: "Wow, hij is een fenomeen!" Waarop zij boos werd - haar man is natuurkundige en zij dachten aan "natuurkundig verschijnsel" zoals bliksem. Gelukkig konden we er samen om lachen.
Maar sommige situaties zijn complexer. Een school klaagde over een ADHD-leerling die "onhandelbaar" zou zijn. De Chinese moeder "werkte niet mee", tot bleek dat ze de leraren simpelweg niet goed begreep. De oplossing? Een tolk en meer communicatie via mail - ze kon beter lezen dan luisteren.
Groepsdenken vs. Individuele vrijheid
Een opvallend verschil: Chinese ouders doen veel aan collectieve opvoeding. Na schooltijd, in het weekend of tijdens vakanties zorgen meerdere families samen voor elkaars kinderen. Iedereen heeft zo maar 1-2 dagen "dienst", de rest van de tijd hebben ze "vrij". Nederlandse ouders doen dit zelden - uit bezorgdheid over veiligheid of simpelweg omdat ze het liever zelf doen.
Toekomstgericht vs. Nu leven
Chinese ouders hameren op de toekomst: "Hard werken nu betekent later een goed leven." Nederlandse tieners halen hun schouders op: "Later? Dan zien we wel."
Gelukkig loopt het vaak goed af. Zoals die gamende VWO'er die uiteindelijk naar zijn favoriete universiteit ging en het zelfs uitgepraat kreeg met zijn ouders. Of dat kind met ADHD dat nu beter met zijn emoties omgaat. Natuurlijk botst het nog wel eens - dat hoort erbij. Maar deze gezinnen zijn zoveel gelukkiger dan een jaar geleden. Wat ben ik trots om te zien hoe ouders steeds meer open staan voor verandering!
Het belangrijkste inzicht? Zie opvoeden niet als een strijd die je moet winnen, maar als een reis die je samen maakt.
Tot slot...
En op moeilijke dagen denk ik terug aan mijn woestijnkindertijd. Daar leerde je één cruciale les: soms moet je gewoon wachten tot de storm gaat liggen. De Hollandse polders zijn gelukkig milder dan de Gobi, maar minstens zo avontuurlijk!
p.s. Alles wat ik hier beschrijf is gegeneraliseerd. Er zijn zoveel verschillende soorten Chinese ouders en kinderen - misschien bent u wel een prachtige uitzondering op alles wat ik net verteld heb! Dat maakt het juist zo interessant.
Uiteindelijk draait opvoeding niet om culturele hokjes, maar om het unieke verhaal van uw eigen gezin. En dat verhaal schrijft u zelf.
Add comment
Comments